Van dromen naar daden in Digilab

Digilab is ontstaan vanuit de behoefte van programma’s als de Interbestuurlijke Datastrategie (IBDS), Data bij de Bron, Regie op Gegevens en Common Ground aan een omgeving om te experimenteren met verantwoord datadelen. Sinds mei is deze innovatiebroedplaats live. Hier kunnen overheidsorganisaties vlot, veilig én verantwoord met elkaar datadeling beproeven, los van de beperkingen van de eigen omgevingen. De opbrengsten en projecten dragen bij aan het Federatief Datastelsel.

De interesse in de innovatiewerkplaats is groot, vertellen portfoliomanagers Caroliene Steltenpool en Aliza Tekofsky van Digilab in de breakoutsessie op de Stelseldag op 23 november in Amersfoort. Er lopen inmiddels tien projecten, er starten binnenkort nog een paar, waaronder een fieldlab voor de migratieketen in januari. Verder zitten er zeker nog vijftien projecten in de pijplijn.

Vorderingenoverzicht

Dat dromen daden kunnen worden, bewijst het project Vorderingenoverzicht Rijk, waarover Kiske de Leest in het vorige IBDS Magazine meer vertelde. Zijn droom via Digilab is om zorgen weg te nemen bij mensen met schulden, vertelt Tekofsky. “Zodat ze weer ruimte krijgen voor een Sinterklaascadeautje voor hun kinderen bijvoorbeeld.” In het Vorderingenoverzicht Rijk wordt het dankzij datadeling mogelijk dat een inwoner met één druk op de knop inzicht krijgt in al zijn of haar betalingsverplichtingen aan overheidsorganisaties. Dat inzicht helpt dan om schulden af te lossen of te voorkomen. De inwoner haalt daarvoor rechtstreeks gegevens op bij de bron. Het project maakt gebruik van de hostingomgeving van Digilab. Acht organisaties zijn al aan de slag gegaan om hun data daarvoor te ontsluiten. Uiteindelijk hoopt De Leest dat alle overheidsorganisaties dat gaan doen.   

Complexe puzzels

Tekofsky licht toe dat deze dromen vragen om een efficiëntere en betere interoperabiliteit tussen overheidsorganisaties. Daarom dromen ‘we’ van een federatief datastelsel: dit kun je zien als het data-ecosysteem van de Nederlandse overheid. Om dit te realiseren zijn er technische en functionele uitdagingen te beslechten. Dit noemen we bij Digilab de ‘puzzels’ die we moeten oplossen.  

Projecten in Digilab dragen allemaal bij aan het oplossen van één of meerdere puzzels op het gebied van technische interoperabiliteit en het slim en veilig delen van data. Dit zijn projecten van een of enkele overheden samen. Het kan gaan om een project waarin een intern ontwikkelde technische oplossing interoperabel wordt gemaakt of beproefd, zoals bij het IMX-project waarover zo meer. Ook kan het gaan om een standaard die wordt beproefd/verbeterd in samenhang met andere standaarden of dat zelfs een compleet nieuwe oplossing/standaard voor een puzzel wordt ontwikkeld. Tekofsky: “Samen met projecten leg je de puzzel om verantwoord data te kunnen te delen, samen aan afspraken en standaarden te werken en zowel best practices als worst practices te delen. Zo komen we van droom naar daad.” 

Orkestratie

Een van de puzzels is orkestratie. Orkestratie is nodig wanneer de informatiebehoefte van een gebruikerstoepassing meerdere databronnen overstijgt. De toepassingen moeten in staat zijn om op een betrouwbare manier gegevens van meerdere bronnen (API’s) te raadplegen en waar nodig met elkaar te combineren tot het gewenste informatieproduct in de ‘taal’ van de gebruiker. 

Een voorbeeld van zo’n orkestratie is het Digilab-project ‘IMX: modelgedreven orkestratie’. Het afgelopen jaar hebben Kadaster en Geonovum samengewerkt aan een modelgedreven oplossing, wat heeft geresulteerd in het IMX-concept. Dit concept bestaat uit een set open standaarden in combinatie met een slimme orkestratie-engine, die als open source beschikbaar wordt gesteld. Het is de bedoeling om samen met diverse overheidsorganisaties gezamenlijk nieuwe use cases te gaan beproeven om te toetsen in hoeverre het IMX-concept hier invulling aan kan geven. Met RvIG, Belastingdienst en DUO worden nu de use cases opkopersbescherming en inkomensafhankelijke huurverhoging opgepakt. 

Common Ground

Er is een nauwe samenwerking met Common Ground. Een van de projecten van Digilab, de Haven-standaard, maakt onderdeel uit van Common Ground en is al in gebruik bij de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Deze standaard voor platform-onafhankelijke cloudhosting, is ontstaan vanuit een sterke behoefte om applicaties te ontwikkelen waarbij Nederlandse gemeenten niet vastgeklonken zijn aan één cloudprovider. Dankzij de olievlekwerking van Digilab willen nu naast gemeenten ook andere overheden ermee experimenteren.

Op 23 november in Amersfoort werd het Fieldlab Common Ground, dat plaatsvond op hetzelfde terrein als de Stelseldag, gehost door Digilab. Ook deed er een Digilab-team mee aan het Fieldlab. Drie dagen lang sleutelden architecten en ontwikkelaars vanuit de markt en overheid aan concrete oplossingen voor casuïstiek.  

Meedoen aan Digilab

“Onze projecten noemen meerdere reden om mee te doen aan Digilab.”, vertelt Steltenpool. De overheidsorganisaties werken niet alleen samen, maar vormen ook nog een community waar ze kennis delen en elkaar bevragen en inspireren. Zo krijgen ze een groter bereik voor hun oplossing. Daarnaast delen de verschillende projecten een ontwikkelplatform dat modern en flexibel is. “Digilab is een sandbox buiten de eigen organisatie, waar projecten kunnen ‘spelen’ buiten de restricties van hun eigen organisatie om. Ze werken aan standaarden en afspraken die uiteindelijk meebouwen aan het Federatief Datastelsel.” 

De doorlooptijd voor een project om in Digilab te komen ligt niet vast. Het kan snel gaan. Er is geen maximum aan het aantal projecten. Steltenpool: “Hoe meer hoe beter, zo voeden we het ecosysteem waar we met zijn allen aan werken en leren projecten van elkaar.”