Tekst Linda Bartman
Foto Michel Mees
We staan in Nederland met elkaar voor grote maatschappelijke opgaven die allemaal een impact hebben op onze fysieke leefomgeving. Het is essentieel om zorgvuldig om te gaan met de beschikbare ruimte bij het benutten en beschermen van de leefomgeving. We moeten dan ook verantwoorde keuzes maken. Dit kan alleen als we een goed beeld hebben van de ruimte in ons land en de mogelijkheden en onmogelijkheden daarin. Datagedreven werken helpt daar enorm bij. De gezamenlijke overheden, verenigd in het Beraad voor Geo-Informatie, hebben de ambitie die informatie over de leefomgeving voor iedereen in samenhang beschikbaar te stellen. In de sessie over Zicht op Nederland tijdens de Stelseldag bespraken we de visie met de zaal en een panel van VNG, IPO en Unie van Waterschappen.
De droom van de samenwerkingspartners in het Beraad voor Geo-informatie (GI-Beraad) is een toekomst waarin we interactieve kaarten en voorspellende digitale tweelingen ontwikkelen om de best mogelijke oplossing te kunnen kiezen. En waarmee we participatie faciliteren. Daarom zet het Beraad in op het versterken van de hele datawaardeketen: van gegevens inwinnen, ontsluiten en analyseren tot het gebruiken van de verworven inzichten in de dagelijkse praktijk. Dat is nogal wat, vonden de deelnemers aan de sessie op de Stelseldag. Maar, gaven zij mee, het is cruciaal dat snel een volgende stap gezet wordt om dit voor elkaar te krijgen. Want dat is nodig voor Nederland.
Geo-informatie essentieel voor de maatschappelijke opgaven
Hoe belangrijk het samenwerken aan informatie over de leefomgeving is, liet Tom Meinders van Rijkswaterstaat zien in de gebiedsopgave voor Almere. Dit deed hij aan de hand van een aantal perspectieven, onder meer over water en bodem. Om water en bodem écht sturend te laten zijn bij de gebiedsontwikkeling – onder andere de bouw van 30.000 woningen - is een fundament van betrouwbare data cruciaal. Niet alleen informatie over wateroverlast, maar ook informatie over de opbouw van de ondergrond en grondwaterstanden helpen bij het maken van keuzes. Want: plannen van woningbouw op slappe grond is duur en groen is daar dan beter op z’n plaats. En in de klimaatadaptatie is naast afvoer van water ook het vasthouden ervan heel belangrijk geworden. Daar moet plaats voor gereserveerd worden in de bodem.
Almere heeft daarom een enorme inhaalslag gedaan in het digitaliseren van data over de ondergrond. Zo zijn de gegevens van 35 kilometer aan boringen uit het Zuiderzeearchief gedigitaliseerd. Want: hoe meer data, hoe betrouwbaarder de ondergrondmodellen zijn. En zo komt de ondergrond in 3D in beeld en kun je er beter over praten met elkaar en betere besluiten nemen.
In gesprek
Arie Versluis, hoofd Geo-informatie bij het ministerie van BZK, ging in gesprek met een panel van Hanke Nijman (VNG), Marten Tilstra (IPO) en Nicole de Keijzer (Unie van Waterschappen). In de afgelopen maanden hebben namelijk ook de koepels VNG, IPO en Unie van Waterschappen, elk vanuit hun eigen perspectief, visie- en werkdocumenten gemaakt over de inzet van data bij het aanpakken van maatschappelijke vraagstukken in de fysieke leefomgeving. Duidelijk werd dat deze visies goed op elkaar en op de visie Zicht op Nederland aansluiten en dat samenwerking een belangrijke factor is bij het realiseren van alle plannen.
Alle partijen in het panel hebben de ambitie om met datagedreven werken in de leefomgeving de kloof tussen data en beleid te overbruggen. De panelleden gaven aan dat de aanpak van opgaven in samenhang moet gebeuren. Het gaat immers om dezelfde vierkante meters. Dat lukt alleen als we ook de digitalisering van het werken aan de deze opgaven in samenhang oppakken. Door met elkaar samen te werken en gebruik te maken van dezelfde data en informatieproducten kunnen we deze uitdagingen op een slimme manier oplossen.
De zaal reageerde instemmend en zou graag nog een stapje verder gaan door data over de leefomgeving ook te koppelen met data uit het sociaal domein. Het panel herkende de wens, maar zag tegelijk ook uitdagingen ten aanzien van privacy. Het toekomstige Federatief Datastelsel zal hier naar verwachting oplossingen voor bieden. De partijen in het GI-beraad werken daar in elk geval graag aan mee.
De visie van het GI-beraad wordt begin 2024 openbaar. Meer informatie hierover is dan te vinden op: www.zichtopNL.nl.
IPO, datagedreven integraal gebiedsgerichte werken
Tijdens de Stelseldag namen Paul Padding, Jan Bruijn en Marten Tilstra deelnemers mee in de routekaart die is opgesteld in interprovinciaal (IPO)-verband.
Vanuit IPO wordt het informatiekundig fundament voor de provincies ontwikkeld. Het programma ontwikkelt hiertoe een dataspace voor gebieden waarin provincies met medeoverheden, kennisinstellingen en bedrijfsleven alle relevante kennis rondom de opgaven en hun gebieden vastleggen, uitwisselen, analyseren en visualiseren.
Tijdens de sessie werd ingegaan op het IPO-werkprogramma en de uitdagingen die men daarin tegenkomt. Lees verder op de website van Realisatie IBDS.
VNG, Verkenning Informatiepositie Fysiek Domein
In deze verkenning stonden vragen centraal als hoe het huidige datalandschap er uitziet en welke informatiebehoefte er is om de huidige opgaven aan te pakken? Welke uitdagingen en knelpunten zijn we tegengekomen en wat is er nodig om de informatiepositie van overheden te versterken?
Op de Stelseldag in Amersfoort presenteerde Hanke Nijman, kwartiermaker van de VNG datastrategie de eerste bevindingen van de verkenning in de sessie ‘Informatiepositie fysieke leefomgeving’. Lees meer op de website van Realisatie IBDS.
