Hoe datavolwassen is jouw organisatie?

Sabine Verbeek en Robert Jacobs werken beiden binnen team Versterken informatiepositie (VIP) van de Taskforce -RIEC Brabant – Zeeland. Met het lectoraat Ondermijning van Avans Hogeschool en het programma Zicht op Ondermijning ontwikkelden zij een datavolwassenheidscan die laat zien waar je als gemeente staat op het gebied van datagedreven werken en die ook daadwerkelijk handelingsperspectieven aanreikt. 

De Datavolwassenheidscan is een instrument om de zogenoemde datavolwassenheid van gemeenten in kaart te brengen. De scan geeft inzicht in waar de gemeente staat op het gebied van datagedreven werken. Dit gebeurt zowel in algemene zin als specifiek in het kader van een bepaalde maatschappelijke opgave, in dit geval de bestuurlijke aanpak van ondermijnende criminaliteit. Daarnaast levert de scan voor een gemeente concrete handelingsperspectieven en prioriteiten op om de datavolwassenheid (verder) te verbeteren. 

Hoe werkt het? 

Het proces van de scan bestaat uit 3 elkaar opvolgende stappen:  

1. een analysetool cq. vragenlijst invullen 

2. een workshop  

3. bespreking van het eindrapport 

De doorlooptijd van de scan is ongeveer één maand. De totale tijdsinvestering per deelnemer is 5 uur. 

1. Analysetool

Een gemeente stelt een team samen van deelnemers. Deze ontvangen individueel een vragenlijst en vullen deze zo volledig mogelijk in vanuit het perspectief van de eigen functie. De vragen die gesteld worden hebben betrekking op 3 thema’s: Ondermijning, Mens en Organisatie en Data en Software. Binnen elk van deze modules scoren de deelnemers op verschillende elementen die betrekking hebben op de aanwezigheid van benodigde randvoorwaarden om datagedreven te werken bij de aanpak van ondermijning. Hierdoor ontstaat een eerste beeld van het datavolwassenheidsprofiel van de gemeentelijke organisatie. 

2. Workshop

Tijdens een workshop van 2,5 uur bespreken de deelnemers de resultaten van de vragenlijsten. Zij gaan hierbij in op overeenkomsten en verschillen in waardering van de ingevulde elementen. Door hierover in gesprek te gaan, ontstaat een gezamenlijk beeld: dit is het datavolwassenheidsprofiel van de organisatie.  

Deelname aan de workshop leidt doorgaans tot wederzijds begrip en verbinding tussen de verschillende disciplines. 

Onder meer door gezamenlijk het gesprek te voeren over datagedreven werken in de ondermijningsaanpak.  

3. Eindrapport 

De begeleiders stellen na afloop van de workshop een eindrapport op met een gespreksverslag van de workshop én concrete voorstellen voor handelingsperspectieven. Hierbij wordt rekening gehouden met het ambitieniveau van de deelnemers, omdat dit per gemeente kan verschillen. Tijdens een gezamenlijke bespreking van het eindrapport wordt in overleg een top 3 van handelingsperspectieven vastgesteld. Vervolgens kan de gemeente direct aan de slag. 

Ervaringen van gemeenten

In totaal hebben meer dan 40 gemeenten de Datavolwassenheidsscan doorlopen. Ze zijn erg positief: gemeenten zien deelname aan de scan als een meerwaarde. Dat geldt voor gemeenten die aan het begin staan van een datagedreven aanpak van ondermijning en voorgemeenten die al datagedreven werken. De verbinding die ontstaat tussen collega’s ervaren gemeenten als een belangrijk resultaat. 

Verbreding 

Verbeek en Jacobs zien mogelijkheden om de scan ook in te zetten bij andere maatschappelijke opgaven dan ondermijnende criminaliteit. Bijvoorbeeld de energietransitie of schuldhulpverlening en op termijn wellicht ook bij andere overheidsorganisaties dan gemeenten. Hierover lopen op dit moment verkennende gesprekken met verschillende partijen. De kracht van de datavolwassenheidsscan is ook dat het vóór en dóór overheidsorganisaties is ontwikkeld. Idealiter zou een landelijk programma de verdere ontwikkeling en verbreding ervan ondersteunen.