Tekst Pieter Verbeek
Foto Jeroen Bouman
Als de Stelseldag één ding laat zien, is dat de IBDS het afgelopen jaar echt vorm heeft gekregen, stellen programmamanager IBDS bij BZK Tim Faber en Sylvia Kuilboer, verantwoordelijk aan ICTU-zijde. Het komend jaar moet dan ook de brug worden gemaakt naar dat partijen echt gebruik gaan maken van de bouwstenen die het afgelopen jaar zijn ontwikkeld.
Met bijna 400 deelnemers, goed bezochte sessies en een staatssecretaris die langskwam voor de lancering van het Digilab en het Nationaal Innovatiecentrum Privacy Enhancing Technologies (nicpet) was de Stelseldag een geslaagde dag, vindt Faber. “Wat vooral ook mooi was om te zien, is dat we met de IBDS gewoon meer vulling hebben gekregen, ook op bestuursniveau. Hadden we het een jaar geleden nog vooral over plannen en doelen, nu beginnen de resultaten van ons programma concreet te worden. Die feedback heb ik teruggekregen van bezoekers.”
Kuilboer vult aan: “Wat mij vooral is bijgebleven is de omvangrijkheid van ons programma. We praten aan de ene kant over ondersteuning op maatschappelijke opgaven en het voeren van de datadialoog en aan de andere kant proberen we in Digilab dingen uit tot op API-niveau. Er zitten zoveel elementen in het programma IBDS en die zag je terug in al die sessies op de Stelseldag. Daarin zijn we ook geslaagd om betrokken organisaties en partners op de bühne neer te zetten. Zo kwam het interbestuurlijke karakter dus goed naar voren.”
Bruggen bouwen
De Stelseldag was dan ook een mooie afsluiting van een succesvol jaar. Waar de IBDS het afgelopen jaar een hoop in de steigers heeft gezet en ontwikkeld, gaat 2024 het jaar worden waarin naast ontwikkeling het programma de stap neemt naar afname van producten en aansluiting van nog meer partijen, licht Kuilboer toe. “We zitten op een mooi kantelmoment. We willen nu echt de brug maken naar dat er echt aangesloten wordt op het Federatief Datastelsel. En dat de bouwstenen die we ontwikkelen, worden afgenomen en gebruikt.”
Faber vult aan: “Waren we eerst vooral bezig om van de kant te komen en op kracht vooruit te komen, het komend jaar verwachten we dat het thema wordt om impact te hebben dat we steeds meer afhankelijkheid van onze omgeving gaan krijgen. Want wij kunnen wel kennisproducten maken en publiceren, maar als ze niet worden gebruikt, dan heeft het nog geen toegevoegde waarde gehad.”
Hij noemt als voorbeeld het Kenniscentrum, dat afgelopen jaar vorm kreeg met een minimal viable product en inmiddels zo’n zes herbruikbare kennisproducten heeft opgeleverd. Een daarvan is de Toolbox Verantwoord Datagebruik. Kuilboer: “Hoe brengen we die weer een stap verder, zodat het ook daadwerkelijk breed door alle organisaties wordt gebruikt? Of als je een advies hebt over hoe om te gaan met PET-technologie, hoe zorg je dat medewerkers bij alle betrokken interbestuurlijke organisaties weten dat deze technologie een methode is om verantwoord met data om te kunnen gaan en leren hoe deze toe te passen?”
Etalageprojecten
Om de brug te slaan richting daadwerkelijk gebruik wil de IBDS meer 'etalageprojecten' inzetten. “Daarmee willen we zichtbaarder maken wat je nu aan de IBDS hebt”, legt Kuilboer uit. “We hebben met elkaar afgesproken om per pijler te kijken wat we nu in de etalage kunnen zetten. Maak dat zo concreet mogelijk én doe dat samen met de interbestuurlijke partners.”
Een van de etalageprojecten is de Adviesfunctie, die nu mogelijk verder gaat als 'Triageloket'. Het was een van de eerste programmaonderdelen van de IBDS, en draaide de afgelopen twee jaar als pilot. “We willen het nu steviger neerzetten en ontwikkelen naar een Triageloket dat met gezaghebbende advies tot doorbraken kan komen”, legt Faber uit. “Het is nog een werktitel, maar ik vind het wel een treffende naam. In plaats van een zieke patiënt heb je eigenlijk gewoon een vastgelopen datatraject te pakken. Daar ga je dan triage op uitvoeren. Wat zijn de symptomen, wat voor behandeling is er nodig? Het moet een ultiem escalatiemiddel zijn. Op het moment dat iets niet binnen een domein kan worden opgelost, klop je aan bij het Triageloket. De indiener wordt dan op een gegeven moment wel echt verwacht wat te doen met het advies.”
Ook binnen een ander etalageproject, het Digilab, dat Realisatie IBDS met drie andere programma’s heeft opgezet, gebeurt veel. “Daar kun je iets concreets met de interbestuurlijke partners oppakken, samen verder doorontwikkelen en dat weer zichtbaar maken naar de buitenwereld”, legt Kuilboer uit. “Zo levert het wat tastbaars op in plaats van dat het binnen de groep hardwerkende mensen of programma’s blijft. Met concrete, tastbare resultaten en voorbeelden gaat de IBDS meer leven en spreken.”
"We willen nu echt de brug maken naar aansluiting, afname en gebruik "
Ook helpen de etalageprojecten om de energie op bestuurlijk niveau erin te houden, volgens Faber. “Door de energie van deze projecten blijft er ook ruimte voor het werk dat onder de motorkap moet gebeuren. Het Federatief Datastelsel vraagt bijvoorbeeld om veel noeste arbeid, maar dat ga je niet in de etalage zetten. Toch moeten we dat niet uit het oog te verliezen. Wat er onder de motorkap gebeurt, is minstens even belangrijk en dat kan ook door blijven gaan.”
Aansluiten
De erkenning voor de IBDS groeit dan ook, merkte Faber bij het maken van de jaarplannen voor 2024. “Als BZK kregen we vanuit onze interbestuurlijke partners de boodschap om de regie te pakken, ook als het gaat om dingen zoals standaarden. Dwing het op een gegeven moment ook gewoon af. Dat zo'n signaal komt vanuit de omgeving vind ik een hele belangrijke. Uiteindelijk heb je dat ook nodig als het gaat om dingen interoperabel maken. Alleen dat is wel echt een rol die je ook moet worden gegund.”
"Wat er onder de motorkap gebeurt, is minstens even belangrijk "
Het jaarplan is inmiddels door het Interbestuurlijke Data Overleg (IDO) en het Overheidsbreed Beleidsoverleg Digitale Overheid (OBDO) besproken en met complimenten aangenomen, gaat Faber verder. “We merken gewoon nog steeds enorm veel sponsorship en commitment. Het wordt steeds belangrijker voor onze interbestuurlijke partners om aan te sluiten en gebruik te maken van onze kennisproducten en zelf ook meer bij te dragen aan onze doelstellingen. We merken dat partijen op bestuurlijk niveau, dit ook echt verder willen aanjagen. Het is fijn om te merken dat deze energie er nog steeds is.”
De dynamiek is dan ook groot binnen de IBDS, stelt Kuilboer: “We blijven gewoon maar stappen maken met elkaar. Dat is het mooie van dit programma. Dit onderwerp is natuurlijk ook hot. 2023 was weer een heel druk jaar, waarin we allemaal hard hebben gewerkt en kunnen terugkijken op mooie resultaten. Daarom gun ik voor nu iedereen even tijd voor gezin, familie en reflectie rond de kerstboom. Vanaf 9 januari gaan we weer met volle energie verder met elkaar.”
Hele fijne feestdagen!
