Tekst Tim Faber / Loïs Diallo
De Nederlandse Digitaliseringsstrategie (NDS) markeert een nieuwe fase in hoe we als overheid omgaan met digitalisering. Waar eerdere agenda’s nog breed en verkennend waren, is nu gekozen voor focus: een beperkt aantal prioriteiten waar we samen echt vaart achter zetten. Daarbij klinkt één boodschap luid en duidelijk door: dit moeten we doen als één overheid.
Voor de prioriteit ‘data benutten en delen’ is dat geen onbekend terrein. Binnen de Interbestuurlijke Datastrategie (IBDS) werken we al langer interbestuurlijk en federatief. Wat mij deugd doet, is dat zo’n tachtig procent van de keuzes en accenten in de NDS naadloos aansluit bij wat we met de IBDS en het Federatief Datastelsel (FDS) hebben opgebouwd. De NDS bevestigt en valideert dat we op de goede weg zijn – en legt er meteen een versnelling bovenop. Termen als ‘de vrijblijvendheid voorbij’ en het verplicht stellen van standaarden voor interoperabiliteit maken dat zichtbaar.
Die urgentie klinkt ook internationaal door. In september sprak ik in Londen met collega-overheden over hun nationale datastrategieën. Overal hoor je dezelfde vragen: hoe borg je vertrouwen, transparantie en praktische toepasbaarheid? En overal blijkt: samenwerking loont. Onze federatieve aanpak en de manier waarop we verantwoord datagebruik agenderen, wekken veel belangstelling.
Een goed voorbeeld daarvan is de Adviesfunctie Verantwoord Datagebruik. Deze voorziening is de afgelopen jaren uitgegroeid tot een onmisbaar instrument voor ambtenaren die handelingsverlegen waren bij het verantwoord gebruiken en delen van gegevens. Wat begon als een project buiten de deur, is nu geborgd binnen de overheid bij ODI (Rijksorganisatie voor Ontwikkeling, Digitalisering en Innovatie).
Daarnaast zijn de eerste afspraken van het FDS-afsprakenstelsel onlangs vastgesteld en gepubliceerd, en is een volgende stap gezet naar het Federatief Datastelsel. Daarmee hebben we een soort draaiboek in handen. Het beschrijft welke functies het stelsel moet vervullen, welke standaarden daarbij horen en hoe organisaties daar stapsgewijs mee aan de slag kunnen. Het goede nieuws: steeds meer partijen, waaronder de basisregistraties, hebben zich hieraan gecommitteerd.
En zo bouwen we, samen met onze interbestuurlijke partners verder aan verantwoord datagebruik bij de overheid. De plannen voor volgend jaar zijn met onze partners geformuleerd en in lijn met de ambities van de NDS. Deze zullen hun beslag vinden in het jaarplan 2026. Daarover in het volgende magazine meer.
Met dit magazine laten we zien hoe we samen die beweging maken. Van visie naar praktijk. Van vrijblijvendheid naar concrete afspraken. En vooral: van losse inspanningen naar één overheid die met data maatschappelijke opgaven beter en sneller aanpakt.
Tim Faber, programmamanager/opdrachtgever IBDS (BZK)
