Tekst Marieke Vos
Foto Jeroen Bouman
Voor het al dan niet domeinoverstijgend delen van data, moet een aantal zaken geregeld zijn. Zoals inzicht in waar je welke gegevens kunt vinden. En wat de betekenis is van de begrippen die bij die gegevens horen. Daarom werkt de Kamer van Koophandel aan een Data Atlas. Het is een belangrijk middel om afsprakenstelsel te laten functioneren, zoals het Federatief Datastelsel (FDS).
“De term ‘Data Atlas’ wordt gebruikt als metafoor. De Data Atlas geeft informatie over gegevens in de verschillende contexten, zoals de Bos Atlas dat doet voor de verschillende contexten van de aarde,” vertelt Matthijs ten Hoedt, product owner Data Atlas Organisatie bij KVK. De KVK is bronhouder van een aantal veelgebruikte registraties, zoals het Handelsregister. Gegevens uit deze registers zijn niet alleen belangrijk voor de dienstverlening van de KVK, maar ook voor mede-overheden die deze gegevens gebruiken in hun processen. “Met de Data Atlas willen we de afnemers van deze data als het ware een gebruiksaanwijzing aanbieden. Het bevat momenteel een semantisch model, met een beschrijving van de wettelijke oorsprong van de geregistreerde gegevens en een definitie en duiding van de gehanteerde begrippen.”
Transparantie en grip op complexiteit
De KVK wil met de Data Atlas meerdere doelen bereiken. Transparantie bieden is er daar één van, vertelt Ten Hoedt: “Het moet voor ondernemers duidelijk zijn waarom we data vastleggen en onder welke voorwaarden we dat doen.” Het wegwijs bieden aan afnemers van de registerdata is een ander doel. Maar er is ook een belangrijk intern doel, vertelt hij: “We willen met de Data Atlas integraal naar onze data kijken en daarmee de complexiteit onder de knie krijgen en de samenhang zien tussen de data in de verschillende registers.”
"We willen integraal naar onze data kijken om de complexiteit onder de knie krijgen en de samenhang te zien tussen de data in de verschillende registers."
Het IT-landschap van de KVK bestaat uit een veelvoud van oplossingen en de kennis over hoe de registers zijn opgebouwd en welke gegevens waar te vinden zijn, moet beter geborgd worden in de organisatie. Het vormen van een Data Atlas past in een bredere aanpak van de KVK, vertelt Ten Hoedt: “We zijn begonnen met het vastleggen van meta-informatie en geven workshops in de organisatie om de kennis te verbreden over de modellen en data die we gebruiken. Ook zijn we bezig om de organisatie en de processen rondom het vastleggen van registerdata te verbeteren. Dit alles moet ons meer grip geven, zodat we ook sneller en adequaat kunnen reageren op wetswijzigingen.”
Multidisciplinair handwerk
Voor de Data Atlas begon een klein, multidisciplinair team van onder meer juristen en kennishouders met het in kaart brengen van de begrippen in het Handelsregister. “We keken met zes mensen in een paar uur per week naar het ontstaan van registerdata in de wetgeving tot het gebruik ervan in onze producten.” Het onderhoud is grotendeels handwerk, vertelt Ten Hoedt. Een geautomatiseerde oplossing wordt vooralsnog niet gebruikt.
Het resultaat was (eind 2024) een wiki-achtige oplossing met ongeveer duizend begrippen. Zoals ‘vennootschap’ en ‘ondernemer’. “We kozen voor een wiki-omgeving omdat je hierin goed de relatie tussen verschillende pagina’s kunt laten zien. Bijvoorbeeld over het begrip ‘vennootschap’ waarvoor per wetsartikel een andere betekenis gehanteerd kan worden.” De Data Atlas biedt net als Wikipedia ruimte voor vragen en antwoorden, het is dus de bedoeling dat deze de komende jaren zal groeien. Daarnaast wil de KVK het model uitbreiden naar de andere registers waarvan het bronhouder is. Zodat de Data Atlas straks de weg wijst naar alle registers die door de KVK worden bijgehouden. Verder wil de KVK de Data Atlas koppelen aan de 'atlassen' van andere registraties, zoals BRP en BAG.
Verbinden
Het semantische model in de Data Atlas wordt verder aangevuld met logische en fysieke datamodellen. Standaarden voor het delen van een atlas, zoals DCAT, MIM en NL-SBB, gaan helpen om de data straks op een goede manier via bijvoorbeeld API’s beschikbaar te stellen, verwacht Ten Hoedt. “Wat wij doen staat natuurlijk niet op zichzelf, de Kamer van Koophandel is onderdeel van een groter stelsel. Niet alleen nationaal, maar ook Europees.” Op Europees niveau heeft elk land zijn eigen atlassen voor de business registers, maar zijn er ook de zogeheten ‘core vocabularies’, waarin basisbegrippen zoals ‘organisatie’ en ‘persoon’ voor geheel Europa zijn omschreven.
"Gebruik van de standaarden en semantische modellen is essentieel om afsprakenstelsels te laten functioneren, inzicht in de data te hebben en data goed te kunnen gebruiken.”
“Momenteel focussen we op de betekenis die we als KVK zelf geven aan begrippen in de organisatie. Als wij toe zijn aan de volgende stap, dan gaan we daarmee verbinden. Zodat afnemers, ook over de Europese grenzen heen, weten bij wie ze voor welke data moeten zijn,” zegt Ten Hoedt.
Het tekent het belang van het initiatief van de Data Atlas en van vergelijkbare initiatieven waarmee andere overheden bezig zijn. Organisaties die hier ook mee aan de slag willen, zijn van harte welkom bij de KVK, besluit Ten Hoedt: “We delen graag onze ervaringen.”
Doel van IBDS/FDS is om de DCAT, MIM en NL-SBB standaarden te gebruiken. “Dit is essentieel om afsprakenstelsels te laten functioneren, inzicht in de data te hebben en data goed te kunnen gebruiken,” benadrukt André van Brussel.
