Tekst Alet de Mol van Otterloo
Foto Jeroen Bouman
Ruim vijfhonderd mensen kwamen op 11 december 2024 naar Utrecht voor een inspirerende dag vol sessies over onderwerpen zoals datavolwassenheid, ethiek en het Federatief Datastelsel. De grote diversiteit van deelnemers maakte duidelijk dat samenwerking en verbinding tussen de verschillende overheidslagen gemeengoed wordt.
Er was brede interesse. Van data-experts en IT-architecten tot beleidsmakers, juristen, ethici, strategisch adviseurs, bestuurders en programmamanagers. Zij werken samen aan een overheid die data op een verantwoorde manier inzet, om een proactieve en responsieve overheid te zijn.
De vrijblijvendheid voorbij
Laten we van praten overgaan naar doen. En vooral samen doen. Dat was het overheersende geluid op de IBDS-Stelseldag. Ook tijdens het plenaire panelgesprek. De vrijblijvendheid is voorbij: binnen de overheid wordt breed de urgentie gevoeld dat samenwerking nodig is om verantwoord data te kunnen delen.
“We weten al jaren welke kansen er liggen in het beter benutten van data. We moeten het nu gaan doen, samen. ‘Grow as you go’ is het adagium. Want als we niets doen, dan hebben we als overheid een lel van een probleem,” zei Vincent Lokin, bestuurder van de Unie van Waterschappen en waterschap De Dommel. Die urgentie werd gedeeld door de andere panelleden, in de discussie onder leiding van Kees Verhoeven, strategisch adviseur IBDS.
"We weten al jaren welke kansen er liggen als we data beter benutten. We moeten het nu gaan dóen, samen."
Van win-lose naar win-win
Ruben Dood, directeur Beleidsstatistiek en Chief Data Officer bij het CBS, sprak over een “win-lose gevoel” dat opspeelt bij het delen van data: “Als een andere partij data van mij wil gebruiken, dan moet ik daar moeite voor doen. Ik loop bovendien een risico als die data verkeerd worden gebruikt. Op het individuele organisatieniveau is er dus sprake van een win-lose. Maar als we kijken naar het stelsel als geheel, dan is er sprake van een win-win. Want we weten dat we bijna allemaal wel eens data van een andere overheid nodig hebben. De dienstverlening van de héle overheid wordt beter als we verantwoord data delen. We moeten die tegenstelling tussen losse organisaties en overheid als geheel doorbreken.”
Gaat meer centrale sturing hier helpen? Lokin denkt van niet: “Een sterke centrale sturing past niet in het Nederlandse stelsel en in onze cultuur. Ik geloof wel in een sterke centrale governance. Dat we samen de belangen en de vraagstukken op tafel leggen, knopen doorhakken en gaan doen.”
Datavolwassen bestuurders
Welke rol en verantwoordelijkheid hebben bestuurders als het gaat om de datavolwassenheid van hun organisatie? Lokin is er helder over: datavolwassenheid hoort bij de vaardigheden die je als bestuurder en als medewerker nodig hebt. Dood stelt dat de aard van de organisatie de mate van datavolwassenheid bepaalt. Logischerwijs is dat niveau bij het CBS hoog. Hetzelfde geldt voor de Kamer van Koophandel, zegt Rodrique Engering, lid raad van bestuur Kamer van Koophandel en lid dagelijks bestuur van de Manifestgroep: “Gegevens zijn ons goud, daar draaien wij op. Dat betekent voor mij als bestuurder dat ik deze materie wil begrijpen. Weet ik alles? Nee, natuurlijk niet. Maar ik heb een goed team dat mij helpt. Dat voorbeeldgedrag moet je als bestuurder uitdragen. De tone at the top is belangrijk voor het groeien in datavolwassenheid.”
Breed programma
Naast het plenaire programma waren er 25 breakout sessies verdeeld over de hele dag. En konden deelnemers een kijkje nemen bij het aangrenzende fieldlab over proactieve dienstverlening binnen het toekomstige Federatief Datastelsel.
Er werd door verschillende overheidsbestuurders een intentieverklaring ondertekend, voor deelname aan het Federatief Datastelsel.
Ook werd de Gouden API uitgereikt.
