Volle kracht vooruit naar datavolwassenheid

Van betere dienstverlening richting burger, betere regelgeving tot beter beleid. De samenleving gaat erop vooruit als de overheid verantwoord data inzet bij haar taken. Daarom is de IBDS vorig jaar van de kant gegaan om dat verantwoorde datagebruik mogelijk te maken. Dat leverde de eerste successen op. Zoals de eerste adviezen van de Pilot Adviesfunctie Verantwoord Datagebruik. De ondersteuning van use cases rondom Wonen, Stikstof en Armoede en Schulden vanuit het team Data in Maatschappelijke Opgaven. En een realisatieplan voor het Federatief Datastelsel (FDS), als verlengde van het Toekomstbeeld Stelsel van Basisregistraties. 

Meerjarenaanpak

Het traject om te komen tot een Meerjarenaanpak is nu afgerond. Nu kijkt het programmateam vooruit. “We zijn vol trots om aan te kondigen dat we de afgelopen paar maanden hebben gewerkt aan onze meerjarige programma-aanpak”, vertelt Faber. “Met deze Meerjarenaanpak hebben we programmatisch nagedacht hoe we stapsgewijs de grote ambities voor de komende jaren gaan realiseren.” 

Kuilboer voegt toe: “We hebben deze Meerjarenaanpak met het team en met de interbestuurlijke partners doorleefd, zodat we allemaal dezelfde taal spreken. Wat zien we voor ons? Waar gaat het hier om? Dat hebben we allemaal duidelijker vormgegeven door vier pijlers in te brengen: wat mag, wat kan, wat helpt, wat inspireert. Daarmee kunnen we stap voor stap, doelgericht en sneller schakelen. Dankzij de Meerjarenaanpak weet iedereen binnen het programma en de teams waar we staan en naartoe werken, met heldere projecten, doelen en kpi's. Het vormt het huis, onze leidraad in deze volgende fase waarin we nu zitten: op volle kracht vooruit.” 

Samenhang

De projecten die dit jaar op de planning staan zijn allemaal ingedeeld volgens de vier pijlers. Zo werken we aan 'Datadialogen', waarmee we de discussie over wenselijkheid van datagebruik faciliteren, worden meer hoogwaardige data ontsloten voor meervoudig gebruik, krijgt het Kenniscentrum vorm en zullen instrumenten en systeemfuncties worden opgeschaald. “We werken ook echt meer programmabreed”, legt Kuilboer uit. “Er is meer samenhang tussen de verschillende projecten.” 

Ze geeft een voorbeeld: “We geven bijvoorbeeld in de Adviesfunctie een advies af, maar daarmee alleen ben je er nog niet. Je wil dat andere organisaties daar ook mee aan de slag kunnen. Hoe maken we dat advies dan breed toepasbaar? Hoe zorgen we ervoor dat meerdere organisaties er gebruik van kunnen maken zodat niet iedereen het wiel opnieuw hoeft uit te vinden? Dat publiceren we dan in het Interbestuurlijk Kenniscentrum van de IBDS." 

Faber voegt toe: “We zoeken de dwarsverbanden op tussen de verschillende onderdelen. Wat zijn bijvoorbeeld kennisproducten die uit een programma-onderdeel voortkomen, en wat heeft de omgeving eraan? Hoe kunnen we dat het beste delen? Dat breder denken willen we tussen de oren krijgen van iedereen.” 

“Wees alert dus”, vult Kuilboer aan. “We gaan de komende tijd steeds meer informatie met jullie delen. We komen steeds meer op stoom met elkaar.” 

Chefsache

Met een staatssecretaris voor digitalisering, en nieuwe gremia als de ACD (Ambtelijke Commissie Digitalisering) en het Interbestuurlijk Data Overleg (IDO) zijn digitalisering en data chefsache aan het worden, stelt Faber. “Dat is gaaf om te zien. Ook op DG- en pSG-niveau wordt er over digitalisering en data gesproken, om meer op strategisch niveau op de ontwikkelingen rondom data te sturen. We merken dat het steeds hoger op de agenda staat. Kijk maar naar de opkomst van de Chief Data Officers binnen de overheid, en de vorming van de CDO-Raad. Dat staat ook in de Werkagenda Digitalisering van de staatssecretaris. Het belang van data wordt gezien, en er wordt dus meer op hoog niveau op ingezet.” 

“Je kunt er ook niet meer omheen”, gaat Kuilboer verder. “Data zijn gewoon overal. Je kunt er zoveel voordeel mee doen. Daarom moet het ook wel meer on top of mind zitten: hoeveel meer kun je bereiken met data dan je verwacht. Eigenlijk alles wat we produceren bestaat uit data en informatie.” 

Daar is Faber het mee eens. “Je kunt er niet meer omheen, al merk je op bestuurlijk niveau nog dat het op sommige plekken moet doordringen. Maar dat gebeurt dus steeds meer. Bij elke maatschappelijke opgave heb je data nodig om inzichten te krijgen, op basis waarvan je beslissingen kunt nemen. Dat doe je niet eventjes op een onderbuikgevoel, al helemaal niet met zulke grote, complexe maatschappelijke opgaven, zoals wonen, stikstof en energie. Daar gaat het allemaal om keuzes op de vierkante meter in het fysieke domein, die op elkaar ingrijpen.” 

De use case gedreven aanpak van de IBDS helpt daarbij. Uit de praktijkvoorbeelden zoeken we dan rode draden waarmee andere organisaties aan de slag kunnen, vertelt Faber. “We hebben het afgelopen jaar gezien dat we die ook echt vinden. “Nu willen we een kanteling maken in deze fase. We willen het omdraaien. We beginnen bij de vraag: welke rode draden kunnen we al op voorhand identificeren? Dan zoeken we daar die use cases bij. Op die manier willen we net wat meer leidend worden vanuit het programma als het gaat om de opbouw van die systeemfuncties”, voorzieningen die het makkelijker maken om binnen de overheid datagedreven te werken.  

Stip aan de horizon

Want wat laten wij straks achter, dat is een vraag die de IBDS continu stelt. Als stip aan de horizon is er straks een overheid die het volle potentieel van data bij maatschappelijke opgaven benut, zowel binnen als tussen domeinen, op een ambitieuze en verantwoorde manier. De allerbelangrijkste succesfactor van de datastrategie is dat we het met zijn allen doen, stelt Faber. “De Meerjarenaanpak is daar een bewijs van. Het is echt een bekrachtiging van de interbestuurlijke samenwerking die we hebben, en van het werk dat we de afgelopen maanden samen hebben gedaan. Dit markeert echt de overgang van de fase van de kant komen naar volle kracht vooruit.” 

Die samenwerking zie je ook in dit magazine mooi terugkomen, stelt Kuilboer. Net als de  kruisbestuiving tussen teams en projecten. Vanuit het inrichtingsvoorstel Interbestuurlijk Kennis Centrum IBDS, dat bestaat uit de driehoek kennis, kunde en netwerk, zoeken we in de omgeving wie al waar mee bezig is en waar kunnen we op aanhaken, of waar we een gat zien. We gaan geen nieuwe dingen bedenken. We gaan voor datavolwassenheid bij de verschillende organisaties. Dat is onze stip aan de horizon: dat digitalisering en data inderdaad overal chefsache is.”