De wind mee voor interbestuurlijke samenwerking

Dat samen doen wordt door onze partners ook steeds mee onderkend. De Interbestuurlijke Datastrategie (IBDS) is immers iets van alle bestuurslagen. Ook past het samen doen bij de visie van de nieuwe staatssecretaris voor digitalisering, Zsolt Szabó. 

Aanknopingspunten

“We hebben wat dat betreft dan ook de wind mee”, stelt Tim Faber, programmamanager IBDS bij het ministerie van BZK.  “Je merkt dat de staatssecretaris begrijpt dat de digitale transformatie grote veranderingen met zich meebrengt.” Szabó noemt onderwerpen als AI, cloud en data en gegevensdeling belangrijk als het gaat om digitalisering. “Daarin moeten we volgens hem zoveel mogelijk één lijn kiezen, en gestandaardiseerd en uniform werken, om de dienstverlening aan burgers en ondernemers te verbeteren. Zodat zij duidelijk weten wat ze aan de overheid hebben.” 

We moeten dan ook als één overheid functioneren. “En dit is volgens de staatssecretaris alleen mogelijk als we ook de ambtenaar goed equiperen met zowel de juiste data als middelen om die dienstverlening goed te kunnen leveren. En daarvoor is veel meer interbestuurlijke samenwerking nodig” stelt Faber. 

Genoeg aanknopingspunten dus bij de IBDS, denkt Faber. “We hebben het tenslotte over hoe we als overheid data optimaal kunnen inzetten om burgers en ondernemers te helpen en maatschappelijke opgaven op te lossen. Dit is natuurlijk uiteindelijk ook een politiek onderwerp en dan is het heel fijn om te merken dat er een staatssecretaris is die dit onderwerp zo belangrijk vindt.” 

Staat van de Uitvoering

Dat de wind uit de juiste richting komt, blijkt ook uit de recente publicatie van de nieuwe Staat van de Uitvoering. In dit jaarlijkse rapport doen de publieke uitvoeringsorganisaties een pleidooi wat er nodig is voor een goede dienstverlening. Volgens de dienstverleners is gegevensdeling een van de grootste prioriteiten, samen met het vereenvoudigen van regels. Ook roepen zij op tot een overheidsbrede digitaliseringsstrategie, die onder meer verplichtende kaders en afspraken moet bevatten. Een mooie insteek, noemt Faber ook deze oproep. Verantwoord datagebruik staat dus op de hoog op de agenda. En daarbij ligt dus een belangrijke rol voor de IBDS.

“Als programma faciliteren we de transitie naar dit verantwoord datagebruik voor maatschappelijke opgaven”, stelt Sylvia Kuilboer, verantwoordelijk aan ICTU-zijde. “Voor 2025 gaan we nog meer co-creëren met de interbestuurlijke partners. Er ligt inmiddels een basis aan bouwstenen die gebruikt kunnen worden. Voor 2025 zijn afspraken gemaakt wat we gezamenlijk oppakken/doorontwikkelen en waar IBDS hulp kan bieden om bouwstenen in de praktijk toe te passen. Denk aan de 'Beslishulp Datavolwassenheid', de 'Methode Datadialoog', stappenschema's om aan te sluiten op FDS etcetera.” 

Bouwstenen

Die bouwstenen zijn voor overheidsorganisaties om te gebruiken, zodat ze niet zelf het wiel hoeven uit te vinden, zoals ook de staatssecretaris opriep. Overheden moeten samenwerken en elkaars successen kunnen hergebruiken, stelde hij. “Van de methodiek Datadialogen tot het beslissen op datavolwassenheid. We hebben onze bouwstenen inmiddels ontwikkeld en ook beproefd”, vertelt Kuilboer. “Ze zijn als het ware IBDS-proof, en dus door iedereen te gebruiken. Maak dan ook echt gebruik van die bouwstenen om ervoor te zorgen dat je binnen jouw organisatie het gebruik van data op een verantwoorde manier kan toepassen. Dat begin al heel basaal door te kijken wat voor data je in huis hebt. Hoe breng je ze in beeld? Wat voor datastrategie ga je opzetten? Onze praktische kennisproducten kunnen je verder helpen.” 

Als voorbeeld daarvan noemt Kuilboer de Interbestuurlijke Samenwerking voor de Informatie Positie (ISIP), een methode die succesvol wordt toegepast op de woonopgave, en nu breder kan worden ingezet. “Voor volgend jaar hebben we in de planning staan om samen met fysieke leefomgeving meerdere ISIP’s vorm te gaan geven.” 

Een coachende rol

De IBDS gaat dat vooral vanuit een coachende rol doen, gaat Kuilboer verder. “Want het programma heeft natuurlijk zijn grenzen. Wij kunnen niet alle organisaties aan de hand nemen. De volgende fase is nu dat organisaties meer zelf aan de slag gaan. We hebben een winkelmand voor ze gevuld met bouwstenen om te gebruiken. Als IBDS kunnen wij goede dingen die we zien, of ontwikkelen, generiek toepasbaar maken. Natuurlijk blijven we als IBDS altijd betrokken, helpen we en blijven het samen doen.” 

IBDS-Stelseldag: samen dóen!

Daarom is dit ook het thema voor de IBDS-Stelseldag in december: samen dóen! Faber kijkt er al enorm naar uit. “De Stelseldag is echt de kroon op ons werk van het hele jaar. Het is een jaarlijks feestje, waar we samen met onze interbestuurlijke partners bij elkaar komen en laten zien waar we nu staan met de IBDS. Er heerst altijd een positieve energie. Ook de staatssecretaris komt om de aftrap van de dag te geven.” 

Het wordt een dag vol kennis, praktijkvoorbeelden en inspiratie waarin verschillende overheden hun ervaringen delen. Je kunt sessies bijwonen en deelnemen aan workshops waar juridische, ethische, technische en organisatorische vraagstukken aan bod komen. Ook is er ruim de tijd om met elkaar in gesprek te gaan.  

Ja, de IBDS-Stelseldag is echt de kers op de taart, vindt ook Kuilboer. En dit jaar is de dag nog groter dan de vorige keren. “Je ziet dat die olievlekwerking, die we met elkaar willen, echt vorm begint te krijgen. We zijn van de kant gekomen, we hebben onze etalage vol met een mooie diversiteit aan bouwstenen waar je je voordeel mee kan doen.” 

Fieldlab

En dat krijgt nergens meer vorm dan in het Fieldlab, dat net als vorig jaar, rondom de IBDS-Stelseldag wordt georganiseerd. Dit jaar is het thema Proactieve dienstverlening in een Federatief Datastelsel. Een groot aantal overheidsorganisaties kijkt samen naar de casus van de levensgebeurtenis als je achttien jaar wordt. Dan komen er veel dingen op je af. Je moet bijvoorbeeld zelf een zorgtoeslag regelen. Hoe kunnen we de jongere het makkelijker maken door meer naar die voorkant te komen, zodat die aanvraag van de toeslag veel sneller en makkelijker kan? “Op basis van fictieve data wordt in het Fieldlab een heel proces nagebouwd om te kijken wat ermee mogelijk is met het Federatief Datastelsel”, vertelt Kuilboer. “Het maakt het heel tastbaar. Het laat precies zien waar de IBDS voor staat: samen werken aan verantwoord gebruik van data.” 

Op de IBDS-Stelseldag kun je een excursie maken naar het Fieldlab. 

"We wensen jullie veel leesplezier en hopen jullie op de IBDS-Stelseldag en bij het Fieldlab te begroeten!"