Tekst Pieter Verbeek
Remko van der Burght vervult sinds een half jaar de rol van Chief Data Officer (CDO) en manager van het Expertisecentrum Data en AI bij de gemeente Den Haag. Hij zag het als kans om concrete resultaten te boeken met data en AI. Met initiatieven, zoals een Haags datalab en de Interbestuurlijke Datastrategie ziet hij dan ook veel potentie om Den Haag voorop te laten lopen in datagebruik en innovatie.
Zijn loopbaan is een indrukwekkend traject binnen diverse overheidsinstellingen, waarbij Van der Burght een centrale rol speelde in het ontwikkelen van datastrategieën, informatievoorziening, en het implementeren van datagedreven werkwijzen. Bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) was hij verantwoordelijk voor de ontwikkeling van een data-gestuurde werkwijze. Dit resulteerde in een van de eerste datastrategieën binnen de Rijksoverheid. Verder hielp hij bij het opzetten van het Data Science Team, die de eerste risicomodellen voor de IND ontwikkelde, een significante stap vooruit voor de organisatie. Gedurende deze periode onderhield hij nauwe contacten met het ministerie van Justitie en Veiligheid, dat toen verantwoordelijk was voor de richtlijnen rond AI. Tegenwoordig ligt deze verantwoordelijkheid bij de Autoriteit Persoonsgegevens.
Na vijf jaar bij de IND maakte Van der Burght de overstap naar de Douane. Daar was hij verantwoordelijk voor het verder vormgeven van het CDO Office en de informatiehuishouding van de Douane. Een van zijn grootste projecten bij de Douane was het ontvlechten van de organisatie van de Belastingdienst, waarbij de Douane een eigen dataplatform kreeg. Zijn ervaring bij de Douane gaf hem waardevolle inzichten in het beheren van data en het ontwikkelen van strategische dataplannen.
De overstap naar Den Haag
Toen de functie van Chief Data Officer bij de gemeente Den Haag voorbijkwam, kon Van der Burght deze kans niet laten schieten. “Ik kende mijn voorganger, Tanaquil Arduin, en wist dat ze vertrok,” zegt Van der Burght. “Wat me vooral aantrok, was de combinatie van de rol als CDO met het management van het Expertisecentrum Data en AI. Hier heb ik de vrijheid om zowel compliance-diensten te leveren als innovaties, zoals Microsoft 365 Co-Pilot binnen de gemeente te introduceren.” Het team van 70 mensen dat hij aanstuurt, is verantwoordelijk voor verschillende aspecten van datagebruik binnen de gemeente, zoals Business Intelligence (BI), AI, generatieve AI, informatiebeheer en gegevensbeheer.
Gestructureerde informatiehuishouding
Een van de zaken die Van der Burght positief verraste toen hij begon in deze baan, is de manier waarop de gemeente Den Haag haar informatiehuishouding heeft georganiseerd. In tegenstelling tot wat hij bij eerdere organisaties zag, heeft Den Haag een zeer gestructureerde en concrete aanpak voor informatiebeheer. “De gemeente heeft bijvoorbeeld een gedetailleerde informatieplattegrond waarin alle processen tot op productniveau in kaart zijn gebracht. Dit maakt het eenvoudiger om te bepalen welke informatie valt onder de Wet open overheid (Woo) of de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG).”
Hij waardeert verder de hands-on mentaliteit die hij hier tegenkomt. Hij vergelijkt de aanpak met die van het Rijk, waar men vaak terughoudender is in het gebruik van nieuwe technologieën. “Hier kan ik deze eerder beproeven omdat de gemeente streeft naar de juiste balans tussen doelmatigheid en rechtmatigheid. Dit betekent dat de focus meer ligt op wat waarde toevoegt voor de burger, gemeentemedewerkers en lokale bedrijven, waarbij tegelijkertijd de nodige compliance wordt gewaarborgd.”
Het actualiseren van de datastrategie
Een van de belangrijkste taken die nu op zijn bord ligt is de actualisering van de datastrategie van de gemeente Den Haag. Die actualisering is volgens Van de Burght nodig omdat er de afgelopen jaren een maatschappelijke verandering heeft plaats gevonden, waarbij burgers, bedrijven en gemeentemedewerkers meer zelf de controle willen hebben. Daarbij wordt deze groeiende maatschappelijke behoefte meer en meer technologisch ondersteund door bijvoorbeeld selfservice BI en generatieve AI. “Omdat zij geen experts zijn, is het essentieel om hen bewust te maken van hoe ze deze technologieën op een verantwoorde manier kunnen gebruiken. Tegelijk wil je de medewerker ontzorgen door de diensten compliant aan te bieden. Deze twee zaken worden meegenomen in de nieuwe datastrategie en het jaarplan van het Expertisecentrum voor volgend jaar.”
Ook wil hij dat de gemeente haar dataplatform nog stabieler en beter beheerd maakt, waarbij verschillende typen data op een effectieve manier kunnen worden samengebracht. Daarnaast is hij net als meerdere andere gemeenten een pilot gestart met Microsoft 365 Co-Pilot, waarin momenteel honderd mensen uit diverse gemeentelijke diensten werken aan casussen om te onderzoeken hoe ze deze tool strategisch en compliant kunnen inzetten. In de pilot krijgen ze de kans om stap voor stap te ervaren wat de mogelijkheden, en gevaren, zijn van deze generatieve AI-tool.
Digitale bewustwording en communicatie binnen de gemeente
Een belangrijk onderdeel van Van der Burght’s werk is verder het vergroten van het digitale bewustzijn binnen de gemeente Den Haag. Dit omvat niet alleen de functionaliteiten van nieuwe tools, maar ook de bewustwording van hoe informatie wordt opgeslagen en gebruikt. “We hebben een bredere campagne opgezet binnen de gemeente rondom digitale bewustwording. Dit moet onder de ambtenaren zowel angst voor nieuwe technologie wegnemen als voorzichtigheid stimuleren.”
Maar de diversiteit binnen de gemeente Den Haag maakt dit bewustwordingsproces soms uitdagend, vertelt hij. “Met 13.000 ambtenaren, die een afspiegeling vormen van de Nederlandse samenleving, werken zij aan uiteenlopende taken, van vuilnisophaal tot verkeersregulering en sociale zekerheid. Sommige diensten zijn verder in hun digitale bewustwording dan andere, ik merk dat steeds meer diensten op “vlieghoogte” komen.”
De rol van de Interbestuurlijke Datastrategie
Van der Burght is enthousiast over de Interbestuurlijke Datastrategie (IBDS), die volgens hem een essentiële rol speelt in het delen van data om maatschappelijke vraagstukken op te lossen. Hij benadrukt dat datadelen inmiddels door iedereen wordt erkend als een noodzakelijkheid. “Het is bijna een no-brainer,” zegt hij. “De IBDS biedt concrete richtlijnen en een platform om als overheidsinstanties samen te werken aan databeleid.”
Van der Burght ziet zichzelf met zijn jarenlange ervaring als CDO binnen het Rijk als een ‘linking pin’ tussen het Rijk en de gemeenten, en hij pleit voor meer samenwerking tussen de verschillende overheden. “Ik ben het wel eens met Zsolt Szabó, de nieuwe staatssecretaris Digitalisering en Koninkrijksrelaties. Hij pleit voor meer samen optrekken als één overheid. Laten we daarvoor meer bruggen leggen. Daar wil ik zelf als CDO van één van de vier grote gemeenten ook graag een bijdrage aan leveren.”
Innovatie en toekomstplannen
Naast zijn werkzaamheden rondom datastrategie en bewustwording, is Van der Burght betrokken bij enkele innovatieve data ontwikkelingen. Denk aan data uit sensoren in vuilnisbakken of verkeerslichten. Deze initiatieven maken data tastbaar voor de burger en laten zien welke mogelijkheden er zijn. Het tekent de gemeente Den Haag als voorloper op het gebied van AI en data. Een ander innovatief project was de introductie van de hologram Lexie, geplaatst door de GGD in het gemeentehuis, om inwoners te woord te staan. Dit project gaf hen een inkijkje in hoe technologische hulpmiddelen kunnen helpen om de dienstverlening richting de burger naar een nog hoger plan te tillen.
Verantwoordelijkheid en waardecreatie in datagebruik
Voor de verdere ontwikkelingen in verantwoord datagebruik bij de overheid is de CDO onmisbaar, denkt Van der Burght. Hij ziet voor de CDO’s binnen de overheid twee belangrijke taken weggelegd. Ten eerste het waarborgen van dataveiligheid en AI-ethiek, en ten tweede het stimuleren van waardecreatie met data. “We moeten dit complexe vakgebied van datamanagement vertalen naar begrijpelijke, praktische toepassingen.” Zelf staat hij daarvoor op de bühne om anderen te enthousiasmeren, onder andere door gastcolleges te geven aan de Haagse Hogeschool en actief deel te nemen aan congressen en discussies op LinkedIn.
Data en AI krijgen steeds meer invloed op het dagelijks leven, en Van der Burght vindt het dan ook belangrijk dat mensen begrijpen wat er achter de schermen gebeurt. “Privacy is een belangrijk onderdeel, maar datagebruik gaat veel verder dan dat. Mensen moeten zich meer bewust worden van het feit dat zelfs als applicaties geen persoonsgegevens verwerken, het nog steeds belangrijk is om verantwoord met gegevens om te gaan. Gegevens worden vaak het nieuwe goud genoemd, behandel ze dan ook zo. “