Naar een dataBedreven provincie Limburg

Reinders is ervan overtuigd dat databedreven werken een grote rol speelt bij het vertrouwen van de samenleving in de overheid: “Niet alleen het beleid dat je maakt, maar ook de manier waarop je je beleid uitvoert en de mate waarin je geëquipeerd bent om goed en efficiënt te werken. Dat is essentieel om het vertrouwen van de maatschappij terug te winnen.” 

“We zien de berg aan data groeien en aan de andere kant de maatschappelijke opgaven steeds complexer worden. Om de complexe, vaak domein overstijgende, maatschappelijke vraagstukken aan te pakken, heb je data nodig. Met data kun je onderlinge verbanden leggen, inzichten creëren en je informatiepositie verstevigen en uitbreiden,” denkt Reinders. “Er is veel kennis over domeinen, maar dat zit allemaal in hoofden van mensen,” signaleert hij. “We hebben te maken met grote uitstroom van medewerkers. Databedreven werken, is belangrijk om kennisopbouw bij nieuwe, maar ook zittende medewerkers te ondersteunen en kennis te borgen. Het is een belangrijk middel om beter, efficiënter en sneller beleidsdoelen en uitvoeringsdoelen te behalen.” 

Werken met data is hoogste ambitie

In 2021 heeft Reinders geïnventariseerd welke knelpunten er in de weg staan om daadwerkelijk databedreven te gaan werken. Reinders schetst een versnipperd landschap op alle gebieden: “Op het gebied van techniek zagen we een lappendeken van applicaties, veel legacy, veel persoonlijke voorkeuren. Daarnaast waren er onvoldoende werkafspraken of werden ze niet goed nageleefd. Lang niet alle medewerkers hadden het inzicht dat verantwoord databedreven werken waarde toevoegt.”  

De conclusie: De hele organisatie moest transformeren. Het advies: draai de knelpunten om naar doelstellingen. “Toen we de doelstellingen op een rij hadden, zagen we in dat een programmatische aanpak noodzakelijk was voor de transformatie. Eén vooropgezet projectplan met een helder doel en een aantal mijlpalen past niet bij deze omvangrijke opgave.”  

Om het doel, databedreven werken, te bereiken, heb je veel meer dan enkel het bestuur nodig, denkt Reinders. “Bestuurlijk draagvlak is mooi, maar in het kader van ambtelijk vakmanschap moet de digitalisering in het dna van de organisatie zitten. Daarom hebben we het mandaat voor het programma belegd bij de voltallige directie.” 

In mei 2022 is de directie akkoord gegaan met de plannen, vanaf september zijn Kusters en Reinders aangesteld als programmamanagers en toen is de planvorming gestart. Januari 2023 startte het programma. Reinders merkt op dat zijn provincie recentelijk te maken kreeg met een bestuurscrisis. Dit toonde nogmaals het belang van betrouwbare informatievoorziening en data aan. Juist de focus van het programma doet de organisatie goed: “Door te kiezen voor een integrale aanpak en de hele organisatie te betrekken, creëren we veel begrip en draagvlak.” 

Een data governance board met afdelingshoofden uit zowel beleidsdomeinen als ondersteunende afdelingen stuurt het programma. Die collectieve aanpak werkt steeds beter, denkt Louis: “De betrokkenheid van de boardleden groeit, net als het vertrouwen dat databedreven werken de organisatie veel gaat opleveren.” 

Toegevoegde waarde van databedreven werken

Reinders is blij te zien dat het lukt om de vicieuze cirkel techniek-werkprocessen-werkcultuur te doorbreken: “Met interventies in de organisatie op werkcultuur, werkafspraken, naleving van afspraken en technische infrastructuur laten we zien dat databedreven werken veel waarde toevoegt. We geven mensen op de werkvloer een realistisch beeld hoe databedreven werkt iedereen en alle domeinen kan helpen. Een combinatie van bewustwording, leren en ontwikkelen maakt mensen zelfverzekerder, helpt om met data te werken en inspireert.”  

Management en directie wil hij ervan doordringen dat "werken met data 80% noeste arbeid (gegevens beheren, metadateren, datamodellen maken, actualiseren) betreft en 20% echt leuk is: analyseren, transformeren, inzichten delen. Die noeste arbeid is nodig om de vruchten te kunnen plukken van de toegevoegde waarde.” 

Open dataportaal  

Op dit moment wordt op de website van de provincie Limburg al een overzicht geboden aan geo-informatie, visualisaties en dashboards, zoals een stikstof dashboard op basis van data van het RIVM. Limburg werkt ook aan een interne datacatalogus en dashboards, zodat medewerkers op een eenvoudige manier inzicht hebben in wat er al beschikbaar is. Er is vaak meer informatie voor handen dan medewerkers doorhebben.  

Daarom heeft de provincie Limburg een intern Dataportaal met catalogusfunctie ingericht. Met koppelingen met allerlei bronsystemen en informatieproducten, zoals dashboards waarmee je op trefwoorden zoals energie, energietransitie, warmte-energie kunt zoeken. “Die data(sets) ontsluiten gaat helpen,” voorspelt Reinders. Hij wijst erop dat het niet gaat om de informatieproducten op zich, maar meer om zoeken en vinden, informatieproducten beschikbaar maken om medewerkers optimaal en eigentijds te ondersteunen.

Aan het dataportaal is een visualisatiemodule gekoppeld met o.a. CBS-data. “Daarmee krijgen medewerkers niet alleen droge Excel-bestanden te zien, maar kunnen ze met één druk op de knop data transformeren naar een kaartje, een diagram/grafiek etc. Dat maakt het laagdrempelig om data goed in te zetten in nota’s en presentaties. Die functionaliteiten hebben we de afgelopen twee jaar intern getest. De uitkomst was ruim voldoende.  

Dat dataportaal omvat ook een laagdrempelig visueel aantrekkelijk openbaar portaal-deel. “Alle open data die we (kunnen) hebben, gaan we publiceren. Dat wordt echt weer een grote verbetering ten opzichte van onze huidige website,” denkt Reinders. “Het nieuwe dataportaal gaat ook het maatschappelijk debat helpen om standpunten cijfermatig te onderbouwen. Het voorziet in een grote behoefte.”

Dit dataportaal wordt naar verwachting augustus 2023 publiek beschikbaar.